طراحی و اجرای فضاهای تر
این فضاها شامل سرویس های بهداشتی، آشپزخانه، بام، استخر، لاندری و یا رختشوی خانه، بالکن و تراس، فلاور باکس، در فضاهای خاص شامل آزمایشگاه و … شده و به دلیل خواص فیزیکی و نحوه کاربری متفاوت با دیگر فضاها، نیازمند نازک کاری و ضوابط مربوطه خاصی می باشند .
در این فضاها قبل از عایق کاری و یا حتی انتخاب مصالح، باید به معماری آن و به خصوص پلان مبلمان آن توجه شود . مشاور طراح وظیفه دارد که با دانستن تمامی قوانین و استاندارد های موجود و نوع نیاز و کاربری، نقشه هایی با مبلمان دقیق از فضا در اختیار شما قرار دهد . اما متاسفانه در قریب به یقین ۱۰۰ درصد پروژه های داخل کشور، سازه اجرا شده با نقشه معماری مغایرت داشته و تمامی مسئولان، از قبیل سرپست کارگاه، ناظر، مدیر دفتر فنی و … بایستی رفع این مشکل را وظیفه خود بدانند .
البته انجام این کار به شرطی ممکن است که نقشه ارائه شده، کامل، منطقی و قابل اجرا باشد.
طراحی فضای حمام
حداقل ابعاد ذکر شده در نویفرت برای طراحی فضای زیردوش 70*70 بوده اما این ابعاد با سلیقه و نیازهای جامعه ایران هماهنگ نبوده و حداقل ابعاد باید 70 * 110 در نظر گرفته شود .
در جایگذاری توالت فرنگی در کنار فضای زیردوش، حداقل فاصله آکس توالت فرنگی با جداره فضای زیر دوش، باید 50 باشد و پیشنهاد می شود که برای جداسازی این 2 فضا از دیواره های صلب مانند شیشه و پنل چوبی HDF استفاده شود .
نکته در صورت استفاده از آیتم های Luxury وارداتی، تمامی تجهیزات مورد نیاز باید از ابتدا خریداری شده و انبار شوند . به دلیل تولید این اغلام در خارج از کشور و واردات آنها به ایران، تضمینی برای وجود آنها در بازار در زمان نیاز وجود نداشته و امکان تحمیل زیان بزرگی به پروژه وجود دارد .
نکته خروجی های برق در حمام بسیار خطرناک می باشند و طراحی و جایگذاری آنها حتما باید با دقت انجام شود .
نکته در صورت قرارگیری جکوزی در فضای حمام، وجود فضای دوش جدا الزامی می باشد .
طراحی فضاهای تر ساختمان
سرویس بهداشتی ( توالت یا دستشویی یا … )
طراحی فضاهای تر ساختمان
طبق کتاب نویفرت، حداقل ابعاد یک سرویس بهداشتی میتواند ۹۰ در ۱۰۰ باشد . اما این ابعاد با فرهنگ و روحیات ایرانی مطابقت ندارد . با در نظر گرفتن سلیقه ایرانی، حداقل ابعاد قابل قبول برای یک سرویس بهداشتی، ۱۲۰ در ۱۲۰ است . عدد ۱۲۰ در مبلمان سرویس های بهداشتی، عددی بسیار کاربردی می باشد .
برای مثال ابعاد کاشی های مورد استفاده به صورت اغلب ۳۰ * ۳۰ یا ۲۰ * ۲۰ بوده که مضربی از ۱۲۰ می باشد . اما با در نظر گفتن روشویی، ابعاد نهایی کار نباید کمتر از ۱۲۰ * ۲۰۰ باشد . مگر در شرایطی که در حال طراحی یک واحد Studio Flat باشیم .
همچنین بخوانید : کلیات و مبانی وال پست ها
کاسه توالت های ایرانی ابعاد بسیار متفاوتی دارند . اما اصولا اندازه آن را ۴۵ * ۶۵ فرض میکنیم . ( طبق نشریه ۵۵ )
این اندازه ها بر حسب سفت کاری هستند . فاصله مرکز لوله ونت کاسه توالت تا دیوار باید بین ۴۵ تا ۵۰ باشد . اگر این اندازه کمتر از ۴۵ باشد، بعد از اجرای نازک کاری، شخص هنگام استفاده از سرویس با دیوار برخورد خواهد داشت . اگر این اندازه از ۵۰ بیشتر باشد، در هنگام استفاده از سرویس، دسترسی به شیرآلات سخت و یا غیرممکن خواهد بود .
( افزایش این عدد به صورت منطقی تا ۵۵ مشکل ساز نخواهد بود، اما کاهش این عدد به زیر ۴۵ بدون شک مشکل زا و حتی خطرناک خواهد بود . )
فاصله مرکز کاسه توالت تا دیوار پشتی باید در حدود ۳۵ باشد و در صورت افزایش این طول، برای استفاده مشکلی وجود نخواهد داشت و فقط بر طول لوله فلاش تانک افزوده خواهد شد . اگر در پروژه ای الزامی به این کار وجود داشت، انجام آن بلامانع است و با راه حل هایی مانند استفاده از فلاش تانک های توکار میتوان مشکلات زیبایی شناختی آن را نیز مرتفع کرد .
فلاش تانک توکار
طراحی فضاهای تر ساختمان
اگر فلاش تانک به صورت روکار نصب شود، ابعاد از همان دیوار اصلی محاسبه می شوند اما اگر فلاش تانک تو کار می باشد، ابعاد باید از سفت کاری تیغه این دیوار محاسبه شود . ضخامت این فضای اضافه شده باید طبق فلاش تانک مورد نظر محاسبه شود . در حال حاضر در بازار ۲ نوع ۱۵ سانتی و ۸ سانتی وجود دارد . نوع ۸ سانتی به دلیل هدررفت کمتر فضا انتخاب مناسب تری بوده اما این ضخامت کم اجازه نصب سنسور های مورد نیاز برای فلاش هوشمند را نخواهد داد .
شیر توالت
تراز شیر توالت عموما بین ۴۰ تا ۴۵ از کف تمام شده است . اما ابعاد دقیق اجرایی آن باید طبق دستورالعمل شرکت تامین کننده انجام شود . به تازگی سیستم های Mix – Valve وارد بازار شده اند که در تمامی خروجی های آب مورد نظر در مسیر حرکت آب در سازه متصل شده و فقط با یک شلنگ خروجی، آب را با دمای از پیش تعیین شده با توجه به نوع استفاده و فصل سال در اختیار مصرف کننده قرار می دهند . این نوع شیرآلات، به دلیل عدم نیاز به کاربر برای تنظیم دمای مطبوع، به شدت هدر رفت آب را کاهش داده و مقدار قابل توجهی فشار برروی موتورخانه و یا … را کاهش می دهند .
روشویی
طراحی فضاهای تر ساختمان
روشویی ها دارای ابعاد متنوعی می باشد . یک روشویی ساده حداقل ۴۵ سلنتی متر عمق دارد و عرض آن ۵۵ سانتی متر است.
خروجی فاضلاب ۴۵ سانت از کف تمام شده است اما اکثر شرکت های خارجی که در حال حاضر در بازار موجود هستند خروجی های مختلفی داشته، بعضی مستقیم به زمین وصل می شوند، بعضی مستقیما از پشت روشویی به دیوار متصل شده یا …
طبق استاندارد، ارتفاع روشویی ۸۵ سانتی متر است ( از رویه روشویی تا کف تمام شده )
به صورت کلی، ابعاد محصولات موجود در بازار تا حدی کم یا زیاد با یکدیگر متفاوت است، بهتر است در زمان طراحی به صورت قطعی انتخاب برای محصول نهایی انجام شود تا ابعاد بر اساس آن طراحی شود . اگر محصول وارداتی است به سود است که از همان ابتدا خریداری شود زیرا ممکن است در زمان اجرا، محصول در بازار موجود نباشد .
بیشتر بخوانید : معرفی سازندگان برتر
توالت فرنگی
توالت های فرنگی دارای 2 نوع کلی می باشند . معمولی و وال هنگ . نوع معمولی آن، خروجی خود را مستقیما به زمین وارد می کند و نوع وال هنگ با اتصال به یک صفحه در پشت خود به دیوار، خروجی را به صورت افقی به دیوار پشت می دهد .
نوع معمولی
نوع وال هنگ
نکته در سرویس های ایرانی، کاسه توالت ایرانی همان خروجی آب محسوب شده و خروجی آب دیگری کار گذاشته نمی شود . اما در سرویس های فرنگی، قرارگیری یکی خروجی آب الزامی می باشد .
خروجی های آب
خروجی های آب نیز به 2 دسته مرکزی و خطی تقسیم می شوند . خروجی های آب باید هوشمندانه جایگزاری شده تا از تجمع آب در فضای مربوطه جلوگیری شود . تجمع آب از نظر بهداشتی و آسیب به عایق گیری مشکلات عدیدی را بوجود می آورد . خروجی های آب مرکزی ( سمت راست ) نوع عادی در حال استفاده در ایران می باشند . خروجی های اب خطی ( سمت چپ ) نوع جدید و در حال ورود به بازار می باشند که از نظر بهداشتی، ایمنی استفاده و ظاهر، گزینه ای بسیار مناسب تر می باشند.
نکته جایگذاری خروجی آب در سرویس های فرنگی کاملا بر طبق نظر طراح بوده و قاعده ای برای آن وجود ندارد . خروجی آب می تواند در مرکز فضا قرار گرفته یا مستقیما زیر توالت فرنگی وال هنگ قرار گیرد .
نکته در انتخاب جایگذاری کفشور های زیردوشی، بهترین انتخاب، جایگذاری آن به صورت مستقیم در زیر دوش می باشد تا آب بلافاصله جمع آوری و تخلیه شود . جایگذاری کفشور در غیر این حالت، باعث جمع شدن آب در فضا و مشکلات بهداشتی و فنی می شود .
در صورت استفاده از کفشور های خطی، می توان3 ضلع از فضای مربوطه را به صورت سرتاسری کفشور در نظر گرفت و فضا را بدون شیب بندی طراحی کرد . مهمترین ویژگی استفاده از این نوع طراحی، قابلیت استفاده از سنگ های Slab برای کف سازی می باشد .
طراحی فضای آشپزخانه
فضای آشپزخانه شامل 3 بخش اصلی می شود : انبار، آماده سازی و تهیه
انبار شامل یخچال و فریزر
آماده سازی شامل سینک و میز تهیه
تهیه شامل اجاق، فر و …
طراحی ایده آل فضای آشپزخانه
نکته بخش تهیه در دورترین نقطه از دیگر فضاها قرار دارد تا بوی نامطبوع و حرارت وارد بقیه فضاها نشود.
نکته در جهت به حداقل رسیدن تبادل حرارت، یخچال و فریزر در کنار فر و اجاق قرار نگیرد .
نکته طبق دستورالعمل های آتش نشانی و اداره گاز، پنجره آشپرخانه در کنار اجاق ( گازی ) نباشد .
نکته قرار دادن یک پریز برق در زیر سینک ظرفشویی برای تغذیه دستگاه تصفیه آب می تواند بسیار مطلوب باشد .
نکته طبق توصیه وزارت بهداشت در سال 1381، قراردادن کفشور در محیط آشپزخانه به دلیل مسائل بهداشتی مطلوب نمی باشد .
نکته تراز شیر آب پشت یخچال در تراز 45 قرار می گیرد . تراز پریز بر اساس توصیه وزارت مسکن 180 می باشد .
کفشور بام
قواعد مربوط به طراحی و جایگذاری کفشور بام، کاملا منوط به اقلیم مربوطه است .
بر اساس گزارش مرکز تحقیقات مسکن، در اقلیم تهران به ازای هر 150 تا 200 متر مربع نیاز به یک کفشور می باشد . این عدد بر اساس متوسط بازه های بارشی، میزان بارش در هر بازه و دیگر متغیر ها می باشد . عدد عنوان شده برای اقلیم تهران بوده و مسلما در اقلیمی مانند آبادان نیاز به این تعداد کفشور نمی باشد . متقابلا در اقلیمی مانند مازندران نمی توان به این عدد استناد کرد و بازه بین 75 تا 100 متر مربع انتخاب مناسب تری خواهد بود .
شرایط طراحی بالکن و تراس نیز مشابه بام می باشد زیرا در کج باران ها و طوفان ها می تواند دریافت باران بالایی داشته باشد .
استخر، فضاهای آزمایشگاهی و بیمارستانی
قواعد و ضوابط طراحی کفشور ها و سیستم های تخلیه و بازیافت آب این فضاها کاملا مستند به طراح و دستورالعمل های تجهیزات مربوطه می باشد .
پارکینگ
در طراحی کفشور های پارکینک، معیار بر اساس شستشوی فضا نبوده و به همین دلیل در بازه 200 تا 250 متر مربع طراحی می شود . اما به دلیل وجود گل و لای و روغن و غیره، ابعاد کفشور بزرگتر در نظر گرفته می شود . برای مثال ابعاد استاندارد 4 اینچی لوله خروجی، 6 اینچ در نظر گرفته می شود .
زیر سازی و بستر سازی عایق
در طراحی فضاهای تر، باید به این نکته توجه شود که تمامی سطوح باید شیب بندی داشته باشند . آب جاری شده بر روی سطح نازک کاری فضای تر، باید راه خود را با کمک شیب بندی به سمت خروجی آب پیدا کند .
اما در همین زمان از میان بند های پوشش کف، آب مسیر خود را به سطح زیرین پیدا می کند و به لایه عایق گیری می رسد . در همین سطح نیز این نیاز وجود دارد که آب دوباره مسیر خود را تا خروجی آب پیدا کرده و از این سطح خارج شود. به همین دلیل لایه عایق نیز به شیب بندی نیاز دارد .
اندازه این شیب در فضاهای داخلی 1%، در بام و فضاهای استخر، آشپزخانه صنعتی و دیگر فضاهایی با آبریز زیاد 1.5% می باشد .
اجرای این استاندارد ها در پروژه های دولتی الزامی بوده اما در پروژه های خصوصی، می توان سبک طراحی و حل مشکل دیگری را اتخاذ نمود . برای مثال در یک سالن استخر، الزاما نباید تنها به رعایت استاندارد ها توجه کرد، بلکه می توان با حس کردن فضا و یک طراحی هوشمندانه، همزمان تناسب زیبایی شناسانه فضا و جنبه فنی آن را در نظر گرفت . در همین مثال استخر، اگر کل مساحت فضا با شیب 1.5% طراحی شود، برای مثال در عرض 15 متری فضا از لبه استخر، 15 سانتی متر اختلاف ارتفاع خواهیم داشت که مسلما از نظر زیبایی شناختی و کیفیت استفاده فضا تاثیرات نامطلوبی خواهد داشت . به همین دلیل اگر بتوان نحوه استفاده از فضاها و میزان آبریز را در هر قسمت بررسی کرد، می توان با جایگذاری صحیح کفشور ها و شیب بندی مناسب با هر قسمت، فضایی بسیار کارا طراحی نمود .
اما شیب 1.5% فقط برای فضاهای اندکی کاربرد داشته و در دیگر فضاها از شیب 1% استفاده می شود. در شیب بندی فضاهایی مانند سرویس های بهداشتی، از روش هرمی استفاده می شود که کفشور راس هرم در نظر گرفته شده و یال های هرم به دیوار ها متصل می شوند .
فضای تک خروجی
نکته در فضاهای داخلی، الزما تراز نقاط انتهایی یال ها باید برابر باشد .
فضای چند خروجی
برای فضاهای چند خروجی نمی توان فرمولی ثابت بیان کرد . طراحی و شیوه حل مشکل این فضاها کاملا منوط به هوش و توانایی طراح می باشد .
در صورت استفاده از خروجی ها خطی، باید اطمینان حاصل کرد که آب مسیر خود را به آن پیدا خواهد کرد . در صورت استفاده از جوی های بنایی ( برای مثال در کارخانه های لبنیات ) شیب بندی دیگر به روش هرمی انجام نخواهد نشد .
